Theo
truyền thống, dân tộc Việt Nam thường thờ cúng ông bà tổ tiên của mình và quan
niệm rằng ông bà tổ tiên sau khi chết không mất, mà trở về với cội nguồn, nghĩa
là linh hồn từ đâu sanh ra thì chết trở về nơi đó.
Như vậy dân tộc chúng ta từ xưa đã hình dung ra hai
loại hình thế giới, thế giới âm và thế giới dương. Người sống ở thế giới dương
và người chết ở thế giới âm, mà dân gian thường nói rằng sinh ký tử quy. Vì
vậy, truyền thống của nhân dân Việt Nam là kính trọng ông bà cha mẹ đang hiện
hữu và kính trọng cả ông bà cha mẹ đã qua đời. Ðối với cha mẹ còn trên cuộc
đời, phải hết lòng hiếu dưỡng, chăm sóc; không làm như vậy là bất hiếu. Và đối
với người thân đã quá vãng, phải phụng thờ, giữ trai giới để cầu nguyện cho
vong linh trở về cội nguồn.
Nhờ tinh thần hiếu đễ như vậy, nên khi Phật giáo du
nhập vào Việt Nam, người dân Việt đã tiếp thu đạo Phật một cách nhanh chóng.
Ðức Phật đã dạy rằng không có tội nào lớn hơn tội bất hiếu và không có phước
nào lớn hơn là hiếu hạnh. Có sự đồng cảm với tinh thần Phật dạy về hạnh hiếu mà
chủ yếu được ghi trong kinh Báo Phụ Mẫu Ân, nhưng người dân Việt Nam lại cảm
nhận sâu sắc kinh Vu Lan Bồn hơn.
Thật vậy, như trên đã nói, nhân dân ta thấm nhuần
truyền thống báo hiếu, nên khi tiếp thu câu chuyện Mục Kiền Liên cứu mẹ trong
kinh Vu Lan, đã dễ dàng đồng cảm. Vì thế, kinh Vu Lan được phổ biến rộng rãi và
thường được tụng hơn, đặc biệt là trong mùa Vu lan.
Nương theo kinh Vu Lan mới có mùa Vu lan. Ðức Phật dạy
rằng muốn cứu cha mẹ có tội, phải nhờ thần lực của mười phương Tăng thanh tịnh;
nhưng phải tổ chức đúng mùa An cư của chư Tăng, hay đó chính là mùa Vu lan. Vì
trong mùa này, chư Tăng cấm túc an cư, tập trung tu hành, nên định lực mạnh,
mới tác động được thế giới của người chết. Trong kinh Vu Lan ghi rõ rằng Ðức
Phật đã dạy Mục Kiền Liên cúng dường những người như sau: “… Hoặc người thọ hạ
kinh hành, chẳng ham quyền quý ẩn danh lâm tòng, hoặc người đặng lục thông tấn
phát, và những hàng Duyên giác, Thanh văn, hoặc chư Bồ tát mười phương, hiện
hình làm sãi ở gần chúng sanh, đều trì giới rất thanh rất tịnh, đạo đức dày
chánh định chơn tâm…”.
Ðó chính là những người chân tu để ngài Mục Kiền Liên
hay chúng ta cúng dường. Chính những người tu hành phải đạt được trình độ tu
chứng như vậy thì việc cầu nguyện mới có hiệu quả. Và nhất là phải đúng mùa tu,
tức mùa An cư hay mùa Vu lan, mới có được sự tu chứng này. Vì ngày thường, chư
Tăng phải lo nhiều Phật sự khác, khó tập trung cao, khó có định lực mạnh để cảm
hóa linh hồn của người đã khuất
Ngoài ra, nhớ nghĩ đến những vong hồn không may mắn,
người ta thường tổ chức cầu siêụ. Nhất là nước Việt Nam chúng ta thường bị các
nước khác xâm chiếm và cai trị khắc nghiệt. Vì thế, có nhiều người phải chết
trong uất hận, được gọi là cửu hoạnh theo kinh Dược Sư. Người tu theo đạo Phật
cũng trang trải tình thương đối với những người không may mắn phải chết vì chiến
tranh, vì thiên tai, vì tai nạn xe cộ, v.v… Từ đó mà có thêm việc cúng chẩn tế
cô hồn từ ngày 15 đến 30 tháng 7. Ngày 30 tháng 7 cũng chính là ngày vía Ðức
Ðịa Tạng, một vị Bồ tát có nguyện lớn là thường vào địa ngục để cứu chúng sanh
ra khỏi cảnh giới khổ đau cùng cực ấy
Thấm nhuần tinh thần từ bi của Phật giáo, hướng đến
những linh hồn không may mắn, người dân Việt Nam thường tổ chức đàn chẩn tế cô
hồn. Người ta tin tưởng rằng trong ngày lễ này, nương nhờ thần lực gia trì của
chư Tăng thanh tịnh, linh hồn của những người chết vất vưỡng ngoài đường, hay
những linh hồn từ địa ngục mới thoát ra, nói chung là các loài cô hồn hoạnh tử
đều được hết khổ, được no đủ, được an vui.
Mùa Vu lan, chúng ta báo hiếu theo tinh thần Phật dạy,
cầu nguyện cho cửu huyền thất tổ, cha mẹ hiện tiền hay đã khuất bóng, cũng cầu
cho những oan hồn bất hạnh. Ðương nhiên chúng ta phải nhớ đến những người đang
gánh chịu mảnh đời rất nhiều cơ cực, khó khăn.
Tôi kêu gọi Tăng Ni, Phật tử mở đàn chẩn tế cầu siêu
cho người quá vãng thì cũng cần giúp đỡ đồng bào nghèo khổ, kém may mắn trên
mọi miền đất nước. Làm được như vậy mới thể hiện trọn vẹn sự báo hiếu của hàng
đệ tử Phật hiện hữu trên thế gian này chỉ nhằm mang đến an vui, lợi lạc cho mọi
người
HT.Thích Trí Quảng
