Bên cạnh sự ảnh hưởng trực tiếp của gia đình, trong cuộc sống
chúng ta, mối tương giao với bạn bè cũng đóng vai trò rất quan trọng cho sự
thành bại của mình. Trong mối quen biết ngoài xã hội, hay trong đoàn thể cùng
sống chung, ta có nhiều loại bạn hữu; nhưng tìm được người bạn tốt, chân thật
hiểu được ta, để có thể chia sẻ tâm tư là điều khó, huống chi là hỗ trợ ta vượt
qua những khó khăn trong đời sống thì càng khó gấp bội phần.
Thực tế cho thấy có những người mà hạnh phúc gia đình bị tan vỡ
chỉ vì bạn phản, hoặc làm ăn bị phá sản, cho đến bị tù tội, vì bạn lừa, bạn
hại. Trái lại, cũng có người ăn nên làm ra là nhờ bạn hết lòng giúp đỡ, hợp tác
chân tình. Vì vậy, gặp được người bạn tốt là điều khó mà chúng ta đã có được,
thì cần giữ gìn cho tình bằng hữu này càng tốt hơn, không để bị sứt mẻ hay tiêu
tan tình bạn tốt. Làm như vậy chính là nuôi dưỡng kết quả tốt đẹp về bạn hữu đã
được gieo trồng từ kiếp quá khứ mà đời này chúng ta mới được gặp lại họ trong
mối tương giao thân thiện như vậy.
Ảnh hưởng tốt đẹp của tình bạn được dân gian ví von một cách
sống động qua câu “Ăn cơm có canh, tu hành có bạn”. Cơm khô, thức ăn khô dễ
được nuốt trôi nhờ có bát canh; cũng như những điều khó khăn, những nỗi oan ức
xảy đến trong đời sống tu hành có thể được hóa giải nhẹ nhàng nhờ những lời an
ủi, sách tấn, giúp đỡ của huynh đệ pháp lữ cùng tiến tu theo lý tưởng Phật Đà.
Trong Quy sơn cảnh sách, Tổ cũng nhắc nhở về ảnh hưởng tích cực của
người bạn qua câu: “Gần gũi người lành như đi trong sương móc, tuy không thấy
ướt áo, mà dần dần thấm nhuần”. (Quy sơn cảnh sách giảng giải, trang
103, HT.Thích Thanh Từ).
Một tục ngữ khác cũng nói lên lực tác động tốt đẹp của bạn bè:
“Học Thầy không tày học bạn”. Nhờ phước duyên, được gần gũi người bạn tốt, họ
là tấm gương sáng, có thể chia sẻ những sở đắc về Phật pháp, giúp cho ta vững
niềm tin hơn trên bước đường phạm hạnh, tinh tấn hơn trên bước đường phụng sự
Chánh pháp.
Trong Tăng chi bộ III, phẩm Chư Thiên, phần Bạn hữu
(VNCPHVN ấn hành, 1996, trang 322), Đức Phật đã dạy Tỳ kheo cần thân cận người
bạn như sau:
Bạn cho điều khó cho
Làm những điều khó làm
Kham nhẫn những lời nói
Thật khó lòng kham nhẫn
Nói lên bí mật mình
Che giấu bí mật người
Bất hạnh, không từ bỏ
Khánh tận, không chê khinh
Trong những trường hợp trên
Tìm được người như vậy
Với ai cần bạn hữu
Hãy gần bạn như vậy.
Qua bài kệ trên, Đức Phật đã đưa ra mẫu người bạn tốt, đó là:
Biết san sẻ, giúp đỡ, nhẫn nhịn, sống chân thật, không nói những điều riêng tư
của người khác, không bỏ bạn khi bạn gặp việc không may, không khinh khi bạn
khi bạn sa cơ thất thế. Người có đủ những đức tánh tốt như vậy là người bạn tốt
mà ta nên kết làm bạn thân.
Theo tinh thần Pháp Hoa, tình bạn được định vị ở mức độ siêu
tuyệt thường gọi là “Linh sơn cốt nhục”. Nghĩa là các bạn đồng tu tự cảm thông
với nhau một cách sâu sắc, dù mới gặp lần đầu. Thậm chí mỗi người một màu da
khác nhau, ngôn ngữ khác nhau, xứ sở khác nhau, nhưng đồng hạnh, đồng nguyện
trên bước đường thể nghiệm pháp Phật, cho nên không cần phải nói lời nào mà
trong thâm tâm, họ đã thấy nhau rất thân quen như ruột thịt, hiểu lòng nhau một
cách sâu sắc và hỗ trợ cho nhau mọi Phật sự trong cuộc sống này, cho đến tương
thông một cách miên mật trong thế giới tâm linh mà người ngoài cuộc không thể nào
biết được. Tất cả mối tương giao tốt đẹp vô cùng như vậy kết thành tình bạn
trong hiện đời, là do phát xuất từ tình huynh đệ pháp lữ nhiều đời đã gắn bó ở
hội Linh Sơn của Đức Phật Thích Ca vậy.
Mong rằng chúng ta có được nhiều người bạn thật tốt trên cuộc
đời này như Đức Phật đã dạy trong Tăng chi bộ, cho đến gặp được những pháp lữ
Linh sơn cốt nhục làm thiện tri thức để cùng nhau xây dựng Tịnh độ ở Ta bà.
HT.Thích Trí Quảng
